سرطان ها سومین علت مرگ را با 14 درصد عاملیت آن در کشورما بعد از بیماری های قلب و عروق و سوانح تشکیل می دهند . سرطان ها بطور کلی چهارمین دلیل بار بیماری ها را در ایران به خود اختصاص داده اند . اگر چه تا حدود 75 درصد قابل پیشگیری هستند.

تاریخچه ونکات علمی و تاریخی درباره بیماری سرطان

دو نفر از محققان آمریکایی بنام اولچ(olch) و موریس لیکیند(leikind) که در انیستیتوی ملی سرطان آمریکا وابسته به انیستیتو ملی بهداشت به مطالعه و تحقیق درباره بیماری سرطان پرداختند. از روی مدارک تاریخی و تحقیقات صورت گرفته اطلاعات جالبی در زمینه بیماری سرطان گرد آوردند که در سال 1961 در کالج بین المللی پاتولوژیست ها مطرح شد.


 به طور خلاصه نکاتی از آن در اینجا نقل می شود.

تاریخچه سرطان به سه مرحله بزرگ تقسیم می شود:

اولین و طولانی ترین مرحله آن بنام دوران مطالعه نظری و ظاهری بیماری است این مرحله از شروع زندگی بشر تا اواسط قرن 18 طول کشیده است. تمام اطلاعات این دروه ظاهری  و بدون اساس علمی و آزمایش تجربی بوده است. مأخذ این اطلاعات متکی به لوحه های تاریخی و مدارک قدیمی است که در نقاط مختلف عالم توسط محققان و باستان شناسانی که در زمینه مسائل قدیمی کاوش می کردند بدست آمده است.

اولین مدرکی که در دست می باشد حاوی اطلاعاتی است که از پاپیروس معروف ابرس متعلق به 1500 سال قبل از میلاد بدست آمده است. در این پاپیروس که سال 1873 توسط باستان شناس آلمانی ،ابرس، از حفریات مصر بدست آمده چنین نوشته شده است:" تومورهای سطحی بدن که اکثرا غیر قابل درمان می باشند دارای انواعی هستند که خمیرهای ارسنیکی در بهبود آن مؤثر است."


به گزارش برترین ها 500 سال قبل از میلاد، بقراط چندین نوع تومور سرطانی را می شناخته و اولین پزشکی است که کلمه "کانسر" را برای تومورهای خوش خیم و کارسینوما را برای تومورهای بدخیم بکار برده است.

 در قرن دوم میلادی جالینوس درباره علت سرطان بحث کرد ، و آن را به علت غلبه صفرا دانسته است.

در قرن دهم میلادی بو علی سینا پزشک عالیقدر ایرانی در این زمینه مطالعاتی داشته است. در سال 1740 اولین بیمارستان مخصوص سرطانی ها در فرانسه افتتاح شد.

دومین دوره از وقتی شروع می شود که این بیماری مورد مطالعه و تصویب قرار گرفته و تقریبا از اواسط قرن هجدهم آغاز شده است. در این زمان انواع گوناگون سرطان ها مورد مطالعه قرار گرفت و مسأله تشخیص بالینی و آسیب شناسی و درمان آن دنبال شد.

سومین مرحله یعنی مرحله تجسسات آزمایشگاهی است که منجر به پیشرفت های کنونی گردیده است. این دوره تا حل نهایی سرطان ادامه خواهد یافت. در این دوره است که عامل اصلی بیماری سرطان و نحوه درمان و پیشگیری آن و بالاخره نجات بشر از این بیماری مورد مطالعه قرار می گیرند.


می توان گفت اطلاعاتیکه در قرن اخیر در موضوع سرطان بدست آمده به مراتب از تمام ادوار زندگی بشر زیادتر بوده است. این دوره از سال 1890 شروع میشود. از این تاریخ بود که موضوع پیوند سرطان ها و ویروس موزائیک و اشعه ایکس و مواد کانسریژن و رادیوم و طریق کشت بافت و قانون توارث نزد ژن ها و سرطان ویروسی حیوانات مورد توجه قرار گرفتند.

از سال 1920 به بعد موضوع سرطان ها و هورمون ها و سرطان های تجربی بدقت مورد بحث واقع شدند.

علت شناسی سرطان



 به طور خلاصه می توان از علت های ایجاد سرطان به موارد زیر اشاره کرد: عوامل گوناگونی در ایجاد سرطان مؤثر است که عمده ترین آنها عبارتند از عوامل فیزیکی( اشعه ماوراء بنفش ، پرتوهای یونیزه کننده ، انفجارات اتمی) عوامل شیمیایی ( موادی مثل آهن ، نیکل . کروم ، آرسنیک ، پنبه نسوز ، آروماتیک ، بعضی از رنگ ها ،حشره کش ها ، نگه دارنده های مواد غذایی مانند نیتریت )، بعضی از داروها مثل   2DES...) رژیم غذایی( مثل غذای پرچرب ، الکل ، سیگار ،غذاهای کنسرو شده )عوامل ارثی( مثل سابقه خانوادگی آمادگی ژنتیکی) عوامل ویروسی ، سن فرد ( در افراد مسن به علت ضعف سیستم ایمنی و تغییراتی که در سلول ها حاصل می شود) ، وضعیت فرهنگی و اقتصادی  (ازدواج در سنین پایین در سرطان دهانه رحم و سرطان پستان درافرادی که در سنین بالا ازدواج و حاملگی داشته اند).
شیوع سرطان در ایران

به گزارش برترین ها سرطان ها سومین علت مرگ را با 14 درصد عاملیت آن در کشورما بعد از بیماری های قلب و عروق و سوانح تشکیل می دهند . سرطان ها بطور کلی چهارمین دلیل بار بیماری ها را در ایران به خود اختصاص داده اند . اگر چه سرطان ها تا حدود 75 درصد قابل پیشگیری هستند (Doles and peto 1970) اما روز به روز در ایران و جهان در حال افزایش می باشند .

بعضی مطالعات نشان داده اند که در طول 10 سال(1999-2010) فقط به دلیل تغییرات سنی جامعه در کشورهای در حال توسعه سرطان ها به میزان 71 درصد رشد خواهند داشت  (Piseni et .al) ایران هم در بین این کشورها شاخص می باشد، زیرا به سرعت در حال مسن شدن است .

این عامل یعنی تغییرات دموگرافیک به تنهایی اثرشگرفی بر بروز و شیوع سرطان واهد داشت، بدین معنی که در سال 1385 تعداد قریب 70 هزار مورد جدید سرطان در کشور ثبت شده است، با در نظر گرفتن شاخص فوق الذکر، این رقم در سال 1395 در کشورمان به 120 هزار نفر می رسد.

با در نظر گرفتن دوره های بقاء (Survival) نسبت به سرطان های مختلف در حال حاضر حداقل سیصدهزار بیمار سرطانی در کشور زندگی می کنند که در ده سال آینده به قریب 600 هزار نفر خواهند رسید

 بیشترین آمار سرطان در جهان مربوط به سرطانهای پوستی است.  سرطانهای پوستی در کشور ما نیز به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی بیشترین آمار را به خود اختصاص داده‌اند، ولی به دلیل نداشتن اطلاعات صحیح راجع به کثرت و به دلیل اینکه نسبت به بقیه سرطانها خوش خیم‌تر است معمولا در مطالعات اپیدمیولوژیک این سرطان را حذف و به مطالعه بقیه می‌پردازند.

پس از سرطانهای پوستی، سرطان سینه در زنان و سرطان معده در مردان بیشترین آمار را در کشور به خود اختصاص می‌دهد.

میانگین سنی ابتلا به سرطان سینه در کشور ما از کشورهای دیگر پایین‌تر است، ولی مراجعه بیماران در مراحل اولیه بیماری در دهه اخیر امیدوار کننده بوده است؛ از نظر آماری 25 درصد زنان مبتلا به سرطان سینه هستند و از هر100 هزار نفر در هر سال 18 تا 19 مورد جدید اتفاق می‌افتد و میزان بقاء بیماران بعد از درمان و پس از طی مراحل بیماری تا حدود 86 درصد مشروط به استفاده از تمام حیطه‌های درمانی است.

سرطان معده در مردان نیز رایج‌ترین سرطان است که به دلیل تشخیص در شرایط پیشرفته بیشترین آمار مرگ ناشی از سرطان را نیز به خود اختصاص می‌دهد؛ پس از سرطان معده سرطانهای بخش فوقانی دستگاه گوارش مانند مری شیوع بیشتری دارد.

 بر اساس تازه‌ترین نتایج برنامه ثبت سرطان در کشور، 52 درصد سرطان‌ها در مردان و حدود 48 درصد آنها در زنان دیده می‌شود و سرطان معده از لحاظ فراوانی رتبه نخست را در مردان و رتبه سوم را در بین زنان دارد.” این اعداد و ماهیت سرطان که یک بیماری چند وجهی است، ضرورت مدیریت عالمانه و قدرتمندی را در این زمینه در کشور نشان می دهد .


دکتر محمد درچین / متخصص رادیوتراپی – اونکولوژی

منابع فارسی و انگلیسی :

 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی شهید بهشتی ، دانشکده بهداشت(1389). دوره های MP

-    Aass ,N . Fosså , S.D . Dahl , A.A. Aloe , T.J.(2009) .Prevalence of anxiety and depression in cancer patients  seen at the Norwegian Radium Hospital.
 
-    Andersen,barbara.L. Shelby,Rebecca.A. Golden-Kreutz,Deanna.M(2010).RCT of Psychological Intervention for Patients With Cancer : I. Mechanisms of change